Januari 2015 Tijdschrift Denkbeeld, Rubriek In de etalage
Theo Royers
SNOES in het verpleeghuis
Kunst en dementie
Vorig jaar bezochten acht kunstenaars een aantal zorglocaties in Amsterdam en Diemen. Dit gebeurde in het kader van SNOES, een onderdeel van kunstenaarsplatform in de ouderenzorg Zona’s Kiosk. Doel van dit platform is om kunstenaars tot nieuw werk te inspireren dat geschikt is als cultureel aanbod voor mensen met dementie en hun naasten. Via SNOES werkten de kunstenaars steeds langere tijd op locatie in het verpleeghuis. Daarvan deden zij verslag in ‘Expeditie SNOES’, een openbare dag in Het Flevohuis in Amsterdam-Oost waar zo’n honderd mensen op af kwamen.
Initiatiefneemster van SNOES en oprichtster van Zona’s Kiosk is Vera Broos. Samen met de andere kunstenaars bedacht zij de onderdelen van SNOES: mensen in beweging brengen (Café Tijdloos), bruggen slaan naar de wijk (Het Mijmerbureau), dicht-op-de-huid-theater (De Verwonderjurk), uitwisselingen met kinderen (Surprise!), persoonlijke muziek aanboren (Muzicadeau), alledaagse rituelen en spel inzetten (Wasv[r]ouwen) en werken met eetconcepten (Spelen Met Je Eten).
Vera Broos is multimediakunstenaar. Zij werkte jaren met film en projecties en zocht als installatiemaker publieksgroepen op in hun eigen omgeving. Door persoonlijke ervaringen in ziekenhuizen en zorgcentra is zij gaan deelnemen aan kunstprojecten in de zorg. Daar ontstond het idee om een kunstenplatform te koppelen aan een reizende ‘winkel’ vol interactieve kunst. In 2008 richtte zij de stichting Kunst in de Zorg op en in november 2009 werd Zona’s Kiosk gelanceerd.
Persoonlijke Postbode
Zona’s Kiosk biedt kunst aan ouderen. Het aanbod is heel breed, van fotografie tot theater en van nieuwe media tot muziek en beeldende kunst. Broos: ‘We proberen alle zintuigen te prikkelen: onze kunst kun je voelen, zien, proeven, horen en beleven. Kunst is voor ons ook een manier om ouderen uit te dagen het gesprek aan te gaan. Ik merk dat daar echt vraag naar is. Veel ouderen zitten om een praatje verlegen, daar willen we iets aan doen. Ook voor kunstenaars is die interactie een prachtige ervaring. Oudere mensen zijn inspirerend om mee te werken, ze kunnen je echt verrassen.’
Zo gingen vrijwilligers bij verpleeghuis het Czaar Peterpunt in Amsterdam onder leiding van kunstenaars die dienstdeden als Persoonlijke Postbode naar de Dappermarkt. Daar vroegen zij voorbijgangers een kaartje te schrijven aan een onbekende in het verpleeghuis. Met een kar vol geschreven kaarten togen de vrijwilligers vervolgens weer naar het Czaar Peterpunt om de post aan de mensen te overhandigen. ‘Onze bewoners, allemaal psychogeriatrische patiënten, genoten van het moment en de kaart. Samen met de vrijwilliger beantwoordden ze hun post en werden de kaarten op de bus gedaan,’ vertelt José Kok, zorgcoördinator bij het Czaar Peterpunt, in een interview dat op de website van Zona’s Kiosk staat.
Zelf zegt Vera Broos: ‘Mijn ervaringen met Zona’s Kiosk en projecten als SNOES zijn soms emotioneel, soms feestelijk, maar altijd hartverwarmend en van een bijzondere intimiteit. Ik zie kunst en projecten voor ouderen als een noodzaak, maar ik vind het ook een voorrecht om er mij via Zona’s Kiosk mee bezig te kunnen houden.’
Tekst Theo Royers
Beeld Zona’s Kiosk
Theo Royers is redacteur van Denkbeeld; hij is zelfstandig werkzaam als trainer-coach en adviseur via Labez te Zutphen.
